Tín Ngưỡng Người Việt Thời Hùng Vương: Từ Thờ Quỷ Đến Phật Giáo
Tín Ngưỡng Thời Hùng Vương
Từ thời xa xưa, người Việt đã có những tín ngưỡng độc đáo, đặc trưng và phong phú, trong đó có tục thờ quỷ. Khi một thành viên trong gia đình qua đời, người ta tiễn đưa họ với những vật dụng thân thiết, để họ có thể sử dụng ở thế giới bên kia. Tục tin quỷ này xuất hiện từ rất lâu, trước khi Phật giáo du nhập vào Việt Nam.
Theo ghi chép của Tự Thiếu Tôn, sống vào khoảng 43-06 TTL, tục thờ quỷ của người Việt đã được truyền bá sang Trung Quốc vào khoảng năm 110 TTL bởi Dũng Chi. Hán Vũ Đế đã cho phép lập đền thờ quỷ Việt và sử dụng gà để bói, bắt đầu từ đó tục thờ quỷ Việt trở nên phổ biến ở Trung Quốc. Trước thời Hán Vũ Đế, tục gọi hồn người chết từ nóc nhà đã được ghi lại trong Lễ Ký.
Tục Thờ Quỷ và Bói Gà
Tục thờ quỷ của người Việt không chỉ dừng lại ở việc thờ cúng người chết mà còn kết hợp với bói gà, một nghi lễ tồn tại đến ngày nay. Khi cúng người chết, người ta dùng ba trứng gà, và khi mở cửa mả, họ dùng một con gà kéo lôi ba vòng rồi thả đi, tin rằng hồn người chết sẽ theo con gà đó mà ra khỏi mả. Tục bói gà này cũng được ghi nhận trong Sử Ký Chính Nghĩa vào năm 736 và tiếp tục tồn tại đến thế kỷ XVII khi Thiền sư Chân Nguyên ghi nhận phép bói gà bằng chân.
Di Tích Khảo Cổ
Những di liệu khảo cổ học tại các ngôi mộ ở Lũng Hòa (Phú Thọ), Thiệu Dương (Thanh Hóa), Việt Khê (Hải Phòng), và Lạch Trường (Thanh Hóa) đã chứng minh rằng tục thờ cúng tổ tiên của người Việt đã có từ rất lâu. Các vật tùy táng từ thô sơ đến sang trọng như rìu, đục, nồi, bát, trống đồng, đèn đồng, đồ sơn then, đỉnh, bình, ấm, và cả vũ khí như dao, dao găm, giáo, mũi tên đều được tìm thấy trong các ngôi mộ này. Những vật dụng này được cho là để phục vụ người chết ở thế giới bên kia, chứng tỏ quan niệm chết không phải là hết của người Việt.
Sự Du Nhập của Phật Giáo
Trên nền tín ngưỡng thờ quỷ và bói gà, Phật giáo đã du nhập vào Việt Nam. Tuy nhiên, Phật giáo thời kỳ đầu ở Việt Nam mang tính chất quyền năng nhiều hơn là giảng thuyết giáo lý. Điều này được thể hiện qua câu chuyện nhà sư Phật Quang trao cho Chữ Đồng Tử một cây gậy và một chiếc nón lá thần mà không có lời giảng thuyết nào. Chữ Đồng Tử và Tiên Dung đã dùng gậy và nón để dựng thành phố xá lâu đài, biểu hiện cho tính chất quyền năng của Phật giáo thời kỳ này.
Để hiểu rõ hơn về giáo lý Phật giáo thời Hùng Vương, cần phân tích thêm Lục độ tập kinh, một bản dịch ra tiếng Trung Quốc của Khương Tăng Hội từ tiếng Việt, hiện còn được bảo lưu trong Đại Tạng.
Kết Luận
Tín ngưỡng thờ quỷ và phong tục bói gà của người Việt thời Hùng Vương là một phần quan trọng trong lịch sử văn hóa và tôn giáo của Việt Nam. Những tập tục này không chỉ thể hiện quan niệm về cuộc sống sau cái chết mà còn là nền tảng để Phật giáo và các tôn giáo khác du nhập và phát triển tại Việt Nam. Những di tích khảo cổ học đã chứng minh rằng tín ngưỡng này đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế kỷ, trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa Việt Nam.
Tài Liệu Tham Khảo
- Hoàng Xuân Chinh, Báo cáo khai quật đợt một di chỉ Lũng Hòa, Hà Nội: NXB Khoa học xã hội, 1968.
- Thanh Duy, Một vài nét về di tích khảo cổ thuộc thời đại đồng thau ở Thiệu Dương (Thanh Hóa), 1966.
- Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, Những hiện vật trưng bày tại Viện Bảo tàng Lịch sử về ngôi mộ cổ Việt Khê, Hà Nội, 1965.
- Olov Jansé, Archaeological research in Indochina 1. Cambridge, MA: Harvard U.P., 1956.
- Lê Mạnh Thát, Chân Nguyên thiền sư toàn tập III, 2003.
